ایران و قدرت های بزرگ در جنگ جهانی دوم-اثر دکتر ایرج ذوقی

قهرمان پرستی ، از پیشقدمان این نهضت بشمارند –
تدریج برف پیری بر سر قرن هیجدهم بارید و طلیعه قرن نوزدهم پدیدار گشت و اوراق و اسناد و محفظه های سیاسی دول در دسترس محصلین کنجکاو قرار گرفت … شوق تحصیل اسناد و مدارک قطعیه و معاصر ازدیاد یافت و متفکرین و فلاسفه دنیای متمدن برای اولین بار از تاریخ نویسی صرفنظر کرده، تخصص در این فن را بکسانی وا گذاشتند که زحمت جستجوی اسناد ۱۰۰ را تحمل کنند و فن تاریخ مقام و منزلتی مخصوص و متمایز پیدا . کرد. سرحلقه این مورخین کسانی مانند شامپولیون و روزلینی و رالینسون سر در عقب حفریات گذاشتند و دیگران مانند پروفسور هیتلند وو نو گرادف در دانشگاه کمبریج و موراتوری ایتالیائی صاحب کتاب منابع تاریخ ایتالیا و لیب نیتر به جستجوی اسناد و مدارک کتبی کهنه افتادند تا آنکه امروز کار به آنجا کشید که نوشتن تاریخ از معضلات مائل بشمار میآید ۱۰۰
بطور کلی طرز استفاده از اسناد اینست که معلوم شود آیا سند و مدرک تاریخی تاب، انتقادات هفتگانه ذیل را می آورد یانه ؟
اول – باید تاریخ ایجاد سند معلوم شود، زیرا پر واضح است که هرگاه اسناد و مدارک معاصر با وقایع نباشند و یا متعلق به دوره دیگر بوده یا سواد و خلاصه سند از بین رفته باشد…

اب ایران و قدرت‌های بزرگ در جنگ جهانی دوم در فصل نخست، به روابط فی‌مابین ایران و آلمان می‌پردازد. در همین راستا نخست به صورت خلاصه پیشینه تاریخی روابط ایران و آلمان مورد بررسی قرارگرفته و سپس به تعامل این دو کشور در خلال جنگ جهانی دوم پرداخته می‌شود. فصل دوم پژوهشی است درباب چگونگی شکست آلمان در جنگ و تاثیر آن در سقوط و اشغال ایران. در فصول بعدی نیز به ترتیب به سیاست‌های بریتانیا درمورد ایران در خلال جنگ بزرگ جهانی، سیاست‌های شوروی درباب ایران در حدفاصل سال‌های ۱۹۴۱ تا ۱۹۴۴ میلادی، نفت شمال و طمع غرب، تهدید آذربایجان بر اثر دخالت‌های شوروی و انگلیس و بسیاری مسائل دیگر، پرداخته شده است.