دیوان قصائد و مثنویات وتمثیلات و مقطعات خانم پروین اعتصامی

پروین اعتصامی، از مشهورترین زنان شاعر ایران، در 25 اسفند 1285 در تبریز به دنیا آمد. پدرش یوسف اعتصامی، لقبش اعتصام الملک بود و از ادیبان و نویسندگان و مترجمان بنام عصر خود بود. مادرش که اختر نام داشت، دختر عبدالحسین «مُقدّم العِداله» واپسین شاعران دوره قاجار بوده است.

دیوان پروین، 5606 بیت در قالب 209 قصیده و قطعه و غزل و مثنوی و پنج قطعه کوتاه دو سه بیتی و یازده تک بیتی است و در آن جز چند غزل دیده نمی شود؛ البته چنان که در لغت نامه دهخدا آمده، دیوان پروین مشتمل بر همه اشعار او نیست. وی چند سال پیش از مرگ خود، یک قسمت از اشعارش را که مطلوب طبعش نبوده سوزانده است.بیشتر اشعار پروین اعتصامی، در قالب قصیده، قطعه، مثنوی و مسمّط است. در این میان، آنچه از نوع حکایت، تمثیل و به خصوص مناظره سروده، درخشندگی بارزی دارد و بیشتر تمثیل های پروین، مناظره گونه است. این شیوه، برای در افکندن معناهای تازه در ادب فارسی، پیشینه ای دیرینه دارد و در برخی از آثار شاعران کهن ادب فارسی؛ چون عنصری اسدی طوسی، مُعزی، انوری و… نیز دیده می شود. در عین حال که مناظره و سؤال و جواب در ادب فارسی پرسابقه است، پروین در گزیدن این شیوه، استقلال اندیشه خود را نشان داد و چون چگونگی برداشت معناها و شیوه بیان آن ها و نگارگری ها و شرح و تحلیل های او، با پیشینیان به کلّی دیگر گونه است، شعر او ویژگی و اصالتی جدا از دیگران دارد.