هجو در شعر فارسی- نقد و بررسی شعر هجوی از آغاز تا عصر عبید- تالیف دکتر ناصر نیکوبخت

این کتاب، در بردارنده نوعی نقد و بررسی، تحلیل و سیر تطور شعر هجوی است که از آغاز شعر فارسی تا پایان قرن هشتم (دوره عبید زاکانی) را شامل می‌شود .در فصل نخست کتاب، پس از تعریف شعر و هجو، نیز بررسی خاستگاه آن در ادبیات سایر ملل، به این نکته اشاره شده که هجو و هزل پدیده‌ای تقلیدی نیست .در فصل دوم انواع هجو (هزل، طنز، تهکم و نقیضه) با شواهد متعدد شعری تشریح شده است .نگارنده در فصل سوم مقوله هجو را از نظرگاه مختلف (اغراض هجو، کمیت ابیات، شخصیت هجوگو و (…تقسیم‌بندی کرده شیوه‌های مختلف عرضه هجو در شعر شاعران فارسی‌گو را معرفی و تحلیل نموده که از آن جمله است :فخر، مدح، نفرین، دشنام، تحقیر، تهدید و نظایر آن .در فصل چهارم عوامل موثر در گرایش شاعران به هجو و هزل و انگیزه‌های روانی، اجتماعی، سیاسی و هنری شاعران در دوره‌های مختلف، همراه با شواهد شعری، بررسی و تحلیل شده است .فصل پنجم به بررسی تطور هزل و هجو در شعر فارسی، از ابتدا تا پایان قرن هشتم، اختصاص دارد .در این فصل، پس از شرح و تحلیل کیفیت هجو از جهات گوناگون در هر دوره شعر فارسی، شاعران هجوگو و هزل سرای هر دوره معرفی شده و در پی آن، اوج و حضیض هجو در طول دوران شعر فارسی بررسی شده است .