وقایع اتفاقیه

مجموعه گزارش های خفیه نویسان انگلیس

درولایات جنوبی ایران از سال 1291 تا 1322 قمری

وقایع اتفاقیه نام کتابی است از علی‌اکبر سعیدی سیرجانی که که در واقع مجموعه‌ای از یادداشت‌هایی است که یکی از عاملین و مخبرین اطلاعاتی انگلستان در سال‌های آخر پیش از مشروطه از رویدادها و اوضاع و احوال مملکت و حکومت فارس (استان فارس کنونی) و به ویژه تحولات سیاسی و مذهبی در شیراز نوشته و برای سفارت انگلستان در تهران ارسال می‌کرده‌است…

مجموعه گزارشهای خفیه نویسان انگلیس در ولایات جنوبی ایران از سال 1291 تا 1322 ه‌.ق

کتاب وقایع اتفاقیه، درباره اوضاع ایران در سال‌های ۱۲۹۱ تا ۱۳۲۲ گزارش‌هایی را در بر دارد که آنها را فردی ایرانی و تابع انگلستان به انگیزه نگاهبانی از منافع دولت متبوع خود سامان داده است. دولت انگلیس وی را بر «وکالت خانه» خود در شیراز گمارد و او از دید قانونی و اخلاقی موظف بود که منافع آن را پاس بدارد و گزارش‌هایی را از اوضاع اقلیم فارس (ولایت‌های جنوبی ایران) گرد آورد و به کمک ماموران و «خفیه نویسان» خود هر هفته یا هر ماه یک بار آنها را به سفارت انگلستان بفرستد تا وزارت خارجه این کشور بر پایه گزارش‌های وی، اوضاع ایران (دروازه هند) را بپاید و مامورانش را در این باره آموزش دهد و امپراطوری استعماری کشورش را پاسداری کند، اما به هر روی او به پیشرفت و دگرگونی اوضاع ایران نیز دل بسته بود.
حکومت انگلیس بر پایه همین گزارش‌ها و آگاهی به نفرت ملت ایران از حکومت قاجار، از آنها در جنبش برای برپایی عدالت خانه، پشتیبانی می‌کرد و درهای سفارت خانه اش را به روی آنان می‌گشود تا با برافتادن آن حکومت رو به زوال و پیوستن به محرومانی که به زودی به قدرت می‌رسیدند، بر سفره آنان بنشیند و هم چنان محترم بماند. نام و نشان نویسنده این گزارش‌ها، دانسته نیست.

هر یک از گزارش‌های پیش گفته، با عنوان عام «وقایع اتفاقیه»، زیر عنوان خردتری به نام هر یک از ماه‌های آن سال‌ها گنجانده شده و نویسنده آنها را با توجه به زندگی مردم کوچه و بازار و رویدادهای گوناگون میان صنف‌های مردم و شایعه‌ها و کنشها و واکنشهای رعیت و حاکمان در برابر یک دیگر سامان داده است. اسناد گرد آمده در این کتاب، گزارش‌هایی از «غره ماه محرم سنه ۱۲۹۱» تا «سی‌ام ذیقعده ۱۳۲۱» در بر دارند.