چهره مسیح در ادبیات فارسی- نویسنده دکتر قمر آریان

قیمت 140000

چهره مسیح در  ادبیات فارسی

مروری بر کتاب
یار عیسوی‌مذهب میل مذهب ما کن
یا بیا مسلمان شو یا مرا نصارا کن

چهرۀ مسیح در ادبیات فارسی، با اساطیر و رمز و رازهای بسیاری آمیخته‌است. مسیح منجی که مژدۀ آمدنش و انفاس خوشش زنده‌کن جان‌های فرسوده است و یا عیسایی در جمع یاران دوازده‌گانه‌اش که نماد شهادت و عصمت و تبرک بوده‌است. بسیاری از لغات و اصطلاحات خاص آیین او در نظم و نثر فارسی و اقوال و نوشته‌های صوفیه، بر سبیل تمثیل و مجاز و برای بیان منظورهای عرفانی و چه بسا مقاصد سیاسی و حکمی در ترتیبی از رندی به کار رفته‌اند.

خر عیسی گرش به مکه برند
چون بیاید، هنوز خر باشد
سعدی

تعبیرات و ترکیباتی مانند دیر راهب، بت ترسا، زنار زلف، اعجاز مسیحا، نفس عیسوی، خر عیسی، آسمان چهارم و کرامت بی‌رنج میسر شده در آثار پارسی فراوان به چشم می‌خورد. مرجع استناد اکثر اینان نیز داستان‌های قرآن و تعدادی حدیث اسلامی و روایات ساختۀ مفسران و عرفا بوده‌است. گاهی حتا تصویر عیسویت با تصورات دیگری از مذاهب و فرق دیگر خلط شده‌اند، مثلا پر اتفاق افتاده که کشیش مسیحی، با موبدان و مغان و برهمنان اشتباه گرفته شده یا زنار مسیحی با کستی زرتشتی یگانه یا همانند تصویر شده‌است.

کسانی که دربارۀ تصوف اسلامی تحقیق می‌کرده‌اند، مثل دکتر زرین‌کوب، حتا اعتقاد داشته‌اند که بسیاری از آداب و سنن صوفیه مثل عزلت و سیاحت و فقر و ریاضت و تجرد و دریوزگی و امثال اینها، همه متأثر از ریاضت و رهبانیت عیسوی است. گاهی چهره‌های نمادینی چون شیخ صنعان که نماد تصوف و زهد است، در امتحان ایمان به آتشگاه دلبر ترسا سرمی‌نهد و دینش را به بت کافرکیش مسلمان‌کش ترسایی به حراج می‌گذارد.

ادبیات ایران از آغاز پیدایش شعر دری در انواع صورت‌هایش از غنایی، حماسی، اخلاقی و عرفانی شامل اشارت‌هایی به بنیادهای مسیحیت و تلمیحاتی به افسانه‌های درباره احوال قدیسان، شهیدان و زهاد مسیحی می‌باشد که هرچند در این میان آنچه مخصوصاً مأخوذ از قرآن و ادبیات قرآنی (از جمله تفسیرها) است، مسیحیت را در رابطه با محیط عربی جزیرة العرب و یمن و شام و احیاناً حبشه و مخصوصاً در قرن ششم و هفتم میلادی تصویر می‌کند غالباً هم با ادبیات آپوکریف انجیلی مربوط می‌نماید؛ اما تمام آنچه در ادبیات اسلامی ایران از بنیادهای مسیحی و از احوال مسیحیت منعکس است، منحصر به این میراث اسلامی نیست. در این کتاب به تأثیری که آداب و رسوم مسیحیت در شعر و نثر فارسی بر جای گذاشته، مطالبی بیان شده است